ટિમ્બકટુ નો રાજા મનસા મુસા ઇતિહાસનો સૌથી ધનિક વ્યક્તિ હતો આજે ટિમ્બકટુ એ આફ્રિકન દેશ માલીનું એક શહેર છે એવું કહેવામાં આવે છે કે તેની પાસે ખૂબ જ સંપત્તિ હતી જેનો અનુમાન લગાવવું પણ મુશ્કેલ હતું સોનાના ભંડાર હતા ત્યારે મુસાએ માલીની સલ્તનત પર શાસન કર્યું એમ કહેવામાં આવે છે કે તેમના શાસનમાં એક વર્ષમાં લગભગ 1000 કિલો સોનું ઉત્પાદન થતું હતું.મિત્રો આપણે જેની વાત કરી રહ્યા છીએ તે રાજા છે મંસા જે એક માલી સામ્રાજ્ય નો પહેલો રાજા હતો, તેને ૧૨૩૭ માંડીને ૧૩૧૨ સુધી ત્યાં શાશન કર્યું હતું. ઇતિહાસ માં આ વ્યક્તિને અત્યાર સુધી નો સૌથી અમિર માણસ ગણવામાં આવે છે. કેમ કે એની તે સમયે કુલ સંપતિ ૪૦૦ મિલિયન ડોલર ની હતી. આ સંપત્તિ ને જો આજે ગણવામાં આવે તો આ વ્યક્તિ દુનિયા નો સૌથી અમીર આદમી હશે.
ખરેખર માણસા મૂસાનું અસલી નામ મોસેસ કીતા પહેલું હતું, પરંતુ રાજા બન્યા પછી તેને માણસા કહેવાયા માણસા એટલે રાજા બીબીસીના કહેવા પ્રમાણે મુસાની સલ્તનત એટલી મોટી હતી કે તેના અંતનો અંદાજ લગાવી શકાય નહીં આજના મોરિટાનિયા, સેનેગલ ગામ્બિયા ગિની બુર્કિના ફાસો માલી નાઇજર ચાડ અને નાઇજિરીયા તે સમયે મૂસાની સલ્તનતનો ભાગ હતા માં હતા.મિત્રો એ સમયે તેની ખૂબ પ્રગતિના કારણે લોકો માં તે પ્રસિદ્ધિ પામ્યો હતો અને લોકો એ એને ઘણા ઉપનામો આપ્યા હતા. કોઈ તેને ના નામથી ઓળખતા હતા. કહેવામાં આવે છે કે જે સમયે યુરોપ અકાળ અને ગૃહયુદ્ધ થી ગુજરી રહ્યું હતું તે સમયે મુસા ના રાજ માં આફ્રિકા ના કેટલાક વિસ્તાર માં સમૃદ્ધિ હતી.
મનસા મૂસા 1312 એડીમાં માલી સામ્રાજ્યનો શાસક બન્યો લગભગ 25 વર્ષ તેમના શાસનકાળ દરમિયાન તેમણે ઘણી મસ્જિદો બનાવી જેમાંથી ઘણી આજે પણ હાજર છે તિમ્બક્ટુની જીંગેબર મસ્જિદ મનસા મુસાના યુગ દરમિયાન બનેલી સમાન મસ્જિદોમાંની એક છે.મિત્રો આ રાજા મંસા એ સમયે જ્યારે તે મદીને ની યાત્રા માં ગયો હતો ત્યારે તેની પાસે નો કાફલો ખૂબ મોટો હતો જેમાં કુલ ૮૦ ઉંટ, અને બધા ઉન્ટ પર ૩૦૦ પાઉન્ડ સોનુ હતું. જોકે આ કાફલા માં કુલ ૬૦૦૦૦ લોકો શામિલ હતા. આ કાફલા ની લંબાઈ ૨૦૦૦ માઈલ જેટલી હતી. આ કાફલા ને ૧૩૭૫ કૈટલન ઇટલસ નામ આપવામાં આવ્યું છે.
માણસા મૂસાને લગતી એક વાર્તા વિશ્વભરમાં પ્રખ્યાત છે. એવું માનવામાં આવે છે કે મનસા મૂસા 1324 એડીમાં મક્કાની યાત્રા પર નીકળી હતી આ સમય દરમિયાન તેમના કાફલામાં આશરે 60 હજાર લોકોનો સમાવેશ થતો હતો જેમાંથી 12 હજાર ફક્ત તેના અંગત અનુયાયીઓ હતા આ સિવાય મનસા મૂસા સવાર હતા તે ઘોડાની આગળ 500 લોકોની ટુકડી હતી અને દરેકના હાથમાં સોનાની સળિયા હતી.
એવું કહેવામાં આવે છે કે માણસા મૂસાના કાફલામાં 80 ઉંટો ની બેચ પણ હતી અને દરેક ઉંટ 136 કિલો સોનું લોડ કરે છે એવું કહેવામાં આવે છે કે માણસા મૂસા એટલા ઉદાર હતા કે જ્યારે તે ઇજિપ્તની રાજધાની કૈરોથી પસાર થયો ત્યારે તેણે ગરીબોને એટલા પૈસા દાન આપ્યા કે તે વિસ્તારમાં મોટી ફુગાવો જોવા મળ્યો.
યુરોપમાં માણસા મુસાના યુગમાં ખનિજ ભંડાર કે સોનાનો સંગ્રહ નહોતો. એવું કહેવામાં આવે છે કે જ્યારે મનસા મૂસા ગરીબોમાં સોનું વહેંચવાની વાત યુરોપ પહોંચ્યા ત્યારે તેઓ માલી રાજ્યમાં આવવા લાગ્યા ત્યારે જ મનસા મૂસાની સંપત્તિનો ફેલાવો કેટલો સાચો છે તે જોવા માટે છેવટે તેની આંખો દ્વારા જોતા, તેને ખાતરી થઈ ગઈ છે કે મનસા મૂસા પાસે પુષ્કળ સંપત્તિ છે.