ભારતનાં આ મહારાજા પાસે હતી એટલી સુંદર મહારાણી કે લોકોથી બચાવવા માટે તેની પુરુષ બનાવી દેતાં, જાણો વિગતે……

આઝાદી પહેલા ભારતના રાજા-મહારાજા પોતાની ધૂન માં ઘણા કામ કરતા. અમે તેના વિશે આવી વાર્તાઓ અગાઉ આપી છે. આ ઘટના દર્શાવે છે કે મહારાજા કેવી રીતે અંગ્રેજોની આંખોમાં ધૂળ નાખતા.આઝાદી પહેલાં ભારતના રાજકુમારો, રાજાઓ અને સમ્રાટોની વાર્તાઓ ખરેખર સુંદર હતી. તેમનો ક્રેઝ પણ આશ્ચર્યજનક હતો. તે ક્યારેક આવા કામ કરતો કે કોઈને પણ આશ્ચર્ય થાય. મહારાજા કપૂરથલાએ આવું જ એક કામ કર્યું. તેણે માણસની જેમ તેની સૌથી સુંદર રાણીને વિદેશમાં લીધી. આનું એક મોટું કારણ હતું.

જો કે, જ્યારે લોકોને આ વિશે પાછળથી ખબર પડી, ત્યારે મહારાજાની આ હોશિયારીથી દરેક આશ્ચર્યચકિત થઈ ગયા. જોકે, મહારાજાએ આ કાર્ય કર્યું કારણ કે તેનું એક કારણ હતું. જો તેણે આ ન કર્યું હોત, તો વિદેશીઓને દેશની બહાર લઈ જઇ શકાતા ન હતા. ઘણા રજવાડાઓમાં દિવાનની ભૂમિકા ભજવનારા જર્મની દાસે તેની પુસ્તક મહારાણીમાં તેનો રસિક સંદર્ભ આપ્યો છે.તેનું કારણ એ પણ હતું કે રાણી કનારી માત્ર ખૂબ જ સુંદર નહોતી પણ રાજા પણ તેને પ્રેમ કરતી હતી અને યુરોપ લઈ જવા માંગતી હતી. રાણીના માણસોને પુરૂષવાચી વેશમાં ટ્રાઉઝર અને પાયજામામાં લાવવામાં આવ્યા હતા. પાઘડી પહેરી હતી. બનાવટી દાઢી ચોંટાડીને, ખાતરી કરવામાં આવી હતી કે રાણી એક શીખની જેમ દેખાય છે.રાનીનું પૂરું નામ રાણી કનારી સાહિબાનું હતું, તે શિમલા નજીક જુબાલ રજવાડાના દિવાનની પુત્રી હતી અને મહારાજા જગજીતસિંહની છ રાણી ઓ માની એક હતી.

ખરેખર તે બ્રિટીશ રાજનો યુગ હતો. વાઇસરોય દેશનો સૌથી વધુ અધિકારી હતો. રાજાઓ અને સમ્રાટોએ પણ તેનું પાલન કરવું પડ્યું. લોર્ડ કર્ઝન તે સમયે વાઇસરોય હતો. દેશના રાજા-મહારાજાઓમાં વિદેશ જવા પર તેમને પ્રતિબંધિત હતો. આ પછી પણ રાજા બહાર જતા. તે માટે તેણે વાઇસરોયની પરવાનગી લેવી પડી.જે દિવસે મહારાજા દેશમાંથી વિદેશ જવાના હતા, તે દિવસે રાણી શીખ મહારાજા અને તેના સહાયકો સાથે એક માણસની જેમ પોશાક પહેર્યો હતો. કોઈને પણ શંકા નહોતી. રાની આરામથી વિદેશ પહોંચી ગઈ. યુરોપમાં તેના રોકાણ દરમિયાન, રાણી તેના વાસ્તવિક વેશમાં આવી હતી.

મહારાજાએ ત્યાં પહેલેથી જ હોટલો બુક કરાવી હતી. તેઓને ફ્રાન્સના શાહી રાજવંશના તહેવાર માટે પણ આમંત્રિત કર્યા હતા. મહારાજા અને રાની ત્યાં જતા. ત્યાંના દરેકને ખબર હતી કે મહારાજા કેવી રીતે તેની રાણીને યુરોપ લાવ્યા છે.જો કે, જો કોઈ મહારાજાને જાહેર કાર્યક્રમમાં બોલાવવામાં આવે તો રાણી પુરુષ સ્વરૂપમાં ત્યાં જતા. આ રીતે મહારાજા અને રાનીએ ઘણા મહિના યુરોપમાં વિતાવ્યા. આશ્ચર્યની વાત તો એ છે કે બ્રિટીશ સરકાર પણ આ અંગે જાગૃત ન હતી.પરત, જ્યારે તેમનું વહાણ બોમ્બે પહોંચ્યું, ત્યારે રાજ્યપાલના લશ્કરી સચિવે વાઇસરોય વતી તેમનું સ્વાગત કર્યું. આ રિસેપ્શનમાં પણ પુરુષ રાની કનારીને ઓળખી શકાયું નહીં. આ બતાવે છે કે કેવી રીતે મહારાજા પોતાનો ક્રેઝ પૂરો કરવા માટે બ્રિટીશ શાસનની આંખોમાં ધૂળ નાખતા.

કપૂરથલાના મહારાજાને જ્યારે યુરોપના પ્રવાસે મહારાણી કનારીને લઈ જવાની પરવાનગી ન મળી તો તેઓ મહારાણીને યુવકના વેશમાં પોતાની સાથે લઈ ગયા… વિશેષ વાઈસરોય લોર્ડ કર્ઝને પંજાબમાં આવેલા કપૂરથલાના મહારાજાને યુરોપ જવાની પરવાનગી મહામુશ્કેલીએ આપી હતી, પરંતુ તેમની કોઈપણ રાણીને સાથે લઈ જવાની રજા નહોતી આપી, પરંતુ તેમણે મારા પિતા દીવાન દોલતરાયના કહેવા મુજબ મહારાણી કનારીને સાથે લઈ જવાનો પ્રબંધ કરી નાખ્યો. કનારીને મહારાજા બહુ જ પ્રેમ કરતા હતા. તે દિવસોમાં મારા પિતા લંડનથી બેરિસ્ટર ની પદવી લઈને આવ્યા હતા અને મહારાજાના મુખ્ય સલાહકાર હતા. કનારી મહારાજા સાથે સ્ત્રીવેશમાં યુરોપ નહોતી જઈ શકે તેમ એથી તેમણે એક શીખ પુરુષનો વેશ ધારણ કર્યો અને મહારાજા સાથે યુરોપની યાત્રાએ ગયાં.

તે સમયે પાસપોર્ટ નહોતો લેવો પડતો એટલે ભારત અને યુરોપના સરકારી કર્મચારીઓથી બચીને તેઓ પુરુષવેશે જ મહારાજા સાથે યુરોપ હયાઁફયાઁ. હા, જે સમયે તેમની આજુબાજુ કોઈ ન હોય અને ત્યારે હોટલમાં તેઓ સ્ત્રીવેશે જ રહેતાં. મહારાણી કનારી કાંગડાના રાજપૂત પરિવારમાંથી આવતાં હતાં અને તેમણે રાજકુમાર કરમજિત અને રાજકુમારી અમૃત કૌરને જન્મ આપ્યો હતો. આ રાજકુમારી અમૃત કૌરનાં લગ્ન મંડીના રાજા જોગિન્દરસિંહ સાથે થયાં હતાં. મંડી હિમાચલ પ્રદેશની મહત્વપૂર્ણ રિયાસત હતી. પાછળથી ભારત આઝાદ થયું ત્યારે બધાં રજવાડાંને ભારતમાં સામેલ કરી દેવામાં આવ્યાં ત્યારે રાજા જોગિન્દરસિંહને બ્રાઝિલ ખાતે ભારતના રાજદૂત તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા હતા. મંડીના રાજા જોગિન્દરસિંહ સાથે ૪,૫, અને ૬ ફેબ્રુઆરી,૧૯૨૩ના રોજ રાજકુમારી અમૃત કૌરનાં લગ્ન થયાં ત્યારે હું પણ ત્યાં હાજર હતો. લગ્નમાં પંજાબના ગર્વનર મેકલેગન તેમની પત્ની સાથે આવ્યા હતા. ભારતના ઘણા રાજા-મહારાજાઓ પણ લગ્નમાં સામેલ થયા હતા.

દુલ્હેરાજાને એક શણગારેલા હાથી પર બેસાડીને કપૂરથલા સ્ટેશનથી મહેલ સુધી લાવવામાં આવ્યા હતા. ભરપૂર આતશબાજી કરવામાં આવી હતી. લગ્ન પછી તો કપૂરથલાના રાજમહેલમાં શાનદાર ભોજનસમારોહનો દોર ચાલ્યો. હજારો ગરીબોને જમાડવામાં આવ્યા હતા અને ઈનામો વહેંચવામાં આવ્યાં હતાં. અમૃત કૌરની કૂખે એક સુંદર રાજકુમારનો જન્મ થયો અને આ રાજકુમાર યુવાન થયો ત્યાં સુધીમાં તો અમૃત કૌર શરાબની લતે ચઢી ગયાં હતાં. પછી તો તેઓ અમેરિકા ચાલ્યા ગયા હતા અને વર્ષો સુધી ત્યાં જ રહ્યાં હતાં. પતિ સાથે પણ તેમણે કાનૂની રીતે ડિવોર્સ લઈ લીધા હતા. તેમના પતિએ ત્યારબાદ ગુજરાતમાં આવેલા રાજપીપળાના મહારાજાના નજીકના સંબંધીની દીકરી પિંકી સાથે લગ્ન કરી લીધાં હતાં. અમૃત કૌરનું મૃત્યુ અમેરિકામાં થયું અને દર્દનાક પરિસ્થિતિમાં થયું હતું.

વાત અમૃત કૌરનાં માતાજી મહારાણી કનારીની આગળ વધારીએ તો યુરોપ યાત્રા પછી જ્યારે તેઓ ભારત પરત ફયાઁ ત્યારે મુંબઈ એરપોર્ટ પર ગર્વનરના સૈનિક સચિવે વાઈસરોય તરફથી તેમનું સ્વાગત કર્યું હતું. આ સ્વાગત સમારોહમાં પણ તેમને કોઈ ઓળખી ના શક્યું, કારણ કે તે વખતે પણ તેઓ શીખ યુવકની વેશભૂષામાં જ હતા. આના પરથી ખ્યાલ આવે છે કે તે સમયના મહારાજા કેટલા ચાલાક હતા અને પોતાની ધૂન પૂરી કરવા માટે વાઈસરોય તથા સરકારી અધિકારીઓની આંખમાં પણ કેવી રીતે ધૂળ નાખી છટકી જતા હતા.