દેશમાં રિલાયન્સ અને બિરલાનાં 1000 સ્ટોર્સ અને ડી-માર્ટનાં માત્ર 119 જ,છતાં કમાણી ડબલ,જાણો કોણે છે ડી-માર્ટનો માલિક……..

આજના આ લેખમાં એક એવા વ્યક્તિની વિશે જાણીશું કે જેણે પોતાની અથાક મહેનત અને ધૈર્યથી પોતાની કંપનીને દેશભરમાં સ્થાપિત ડી- માર્ટના 119 સ્ટોર્સે રિલાયન્સ અને બિરલાના 1000 સ્ટોર્સને પાછળ રાખી દીધા. આ કંપની એટલે દેશની સૌથી મોટી રિટેઇલ સ્ટોર્સ કંપની ‘ડી- માર્ટ’ અને એ વ્યક્તિ રાધાકૃષ્ણ દમાણી.પ્રખ્યાત શ્રી વ્હાઇટ અને વ્હાઈટ તરીકે ઓળખાતા રાધાકિષ્ન દામાણીનું નામ ઘણા ઓછાં લોકોએ સાંભડ્યું હશે. પરંતુ જ્યારે ડી. માર્ટની વાત આવે તો સૌ કોઈને યાદ આવી જશે કે સ્ટોક માર્કેટ ઇન્વેસ્ટર, સ્ટોક બ્રોકર, ડી-માર્ટ સ્થાપક અને પ્રમોટર્સ છે, જેના થકી સામાન્ય લોકોને ખૂબ જ ફાયદો થયો છે. ખાસ કરીને તહેવારોમાં ડી-માર્ટમાં તહેવાર જેવો માહોલ હોય છે અને આ રાધાકૃષ્ણ દમાણી દેશના ટોપ 20 બિઝનેસમેનની યાદીમાં સ્થાન ધરાવે છે તેમજ રાધાકૃષ્ણ દમાણી ડી- માર્ટ કંપનીના માલિક છે અને જેણે રિલાયન્સ અને બિરલા જેવી કંપનીઓના રિટેલ બિઝનેસને પાછળ રાખી દીધા છે.

રિટેલ ચેઇન સમગ્ર ભારતમાં ડીમાર્ટના સ્ટોર્સ ધરાવે છે અને ઉદ્યોગમાં ત્રીજા ક્રમે છે. ફોર્બ્સની યાદીમાં 98 માં સ્થાને ધનાઢ્ય લોકોની યાદીમાં, તેઓ 1.1 બિલિયન ડોલરની મૂલ્યવાન છે, જેણે મને તમને જણાવવા દીધું છે, તેમને લગભગ કોઈ સંપત્તિ ન મળે તે વ્યાપક રીતે મીડિયામાં ઓછી પ્રોફાઇલ જાળવવા માટે જાણીતા છે, અને શાબ્દિક રીતે, તે વ્યક્તિનું બહુ ઓછી ઓળખાણ છે તે પોતાના કાર્યને પોતાના માટે બોલવા દે છે અને તેમજ તે ખરેખર વોલ્યુમો બોલે છે.

ડી માર્ટની શરૂઆત એ માટે કરવામાં આવી કે જેના લીધે કુટુંબના તમામ ઘરની જરૂરિયાતોને પહોંચી વળવા માટે તે એક-સ્ટોપ શોપિંગ માટેની એક જગ્યા હોય છે અને તેમજ તેમાં ઘરની ઉપયોગીતાના ઉત્પાદનો, ખોરાક, કપડાં,બ્યુટી પ્રોડક્ટ્સ, વસ્ત્રો, રસોડાનો સામાન, બેડ અને સ્નાન લેનિન, ઘરેલુ ઉપકરણો, રમકડાં અને રમતો, સ્ટેશનરી, ફૂટવેર, અને ઘણાં બધાં સહિતના વિવિધ ઉત્પાદનોની એક જ્ગ્યાએ નીચા દરે મળી જાય ટે માટે થઈને ડિ-માર્ટની શરૂઆત કરવવામાં આવી છે.

ત્યારબાદ તેના વિશે આગળ વાત કરવામાં આવે તો કહેવામા આવ્યું છે કે ડીમાર્ટે 2002 માં તેનું પ્રથમ સ્ટોર શરૂ કર્યું હતું. તે એક નમ્ર શરૂઆત હતી અને તેમજ તે ઝડપી વિસ્તરણ 2007 માં શરૂ થયું હતું અને આ માર્ટની આજે લગભગ 181 સ્થળોએ સારી રીતે સ્થાપિત કર્યા 11 રાજ્યોમાં 30 શહેરો એટલે કેમહારાષ્ટ્ર, ગુજરાત, છત્તીસગઢ,, મધ્યપ્રદેશ, કર્ણાટક, આંધ્ર પ્રદેશ, તેલંગાણા, તામિલનાડુ,રાજસ્થાન, એનસીઆર અને પંજાબ, અને અમે હજી પણ વિકાસશીલ છે અને તેમજ શરૂઆતમાં એવું પણ કહેવામા આવ્યું છે કે આ ડી-માર્ટ ડિસ્કાઉન્ટ સ્ટોરના લોકોમાં એક છબી બનાવવાની ઇચ્છા ધરાવે છે જે તમામ મોટા બ્રાન્ડ્સમાંથી મોટાભાગની પ્રોડક્ટ્સ ઓફર કરે છે અને તેની સાથે જ જણાવ્યું છે કે આ મૂળભૂત રીતે એક સ્ટોર જે પૈસા માટે મૂલ્ય આપે છે એવું જણાવ્યું છે.

તેની સાથે સાથે એવું પણ જણાવ્યું છે કે આ લોકો મોટાભાગે ડી માર્ટમાં આવે છે કારણ કે તેઓ બધાને એક છતની અંદર જરૂર પડે છે અને તેથી જ આ ડી માર્ટ સ્ટોર્સ ઉચ્ચ ટ્રાફિક વિસ્તારોમાં અને ત્રણ ફોર્મેટમાં કાર્યરત છે અને તેમજ જે હાઈપરમાર્કેટ્સ જે 30,000-35,000 ચોરસ ફૂટમાં ફેલાયેલો છે અને એક્સપ્રેસ ફોર્મેટ, જે 7,000-10,000 ચોરસ ફૂટમાં ફેલાયેલો છે અને છેલ્લે સુપર કેન્દ્રો, જે ઉપર સેટ કરવામાં આવે છે 1 લાખ ચોરસ ફૂટથી વધુ છે તેવું કહેવામા આવ્યું છે.

અને ડી માર્ટના લક્ષ્‍ય પ્રેક્ષકો મધ્યમ આવક જૂથ છે અને તેમજ તે ગ્રાહકોને લલચાવી અને વેચાણ વધારવા માટે પ્રમોશનલ સાધન તરીકે ડિસ્કાઉન્ટ ઓફરનો ઉપયોગ કરે છે એકંદરે – ડી માર્ટની સફળતા ત્રણ બાબતો પર કેન્દ્રિત છે તેમજ શરૂઆતમાં પિતાના વ્યવસાયમાં જોડાયેલા હતા રાધાકૃષ્ણ દમાણી
રાધાકૃષ્ણ દમાણી શરૂઆતમાં પોતાના પિતાના બેરિંગના વ્યવસાયમાં જોડાયેલા હતા. પિતાના અવસાન બાદ બેરિંગનો ધંધો બંધ થઈ ગયો હતો અને જેથી રાધાકૃષ્ણ દમાણીને નવા વ્યવસાયમાં જવાની ફરજ પડી.

બાદમાં તેઓ પોતાના ભાઈ રાજેન્દ્ર દમાણી સાથે સ્ટોક બ્રોકિંગમાં જોડાયા. જ્યાં તેઓ સ્ટોક માર્કેટનું કામ શીખ્યા અને સ્ટોક માર્કેટમાં માસ્ટર થયા. સ્ટોક માર્કેટમાં સારી રીતે ચાલતું હોવા છતાં પણ રાધાકૃષ્ણ દમાણીના મગજમાં તો બિઝનેસ કરવાનો જ વિચાર ચાલતો હતો અને પછી તેઓએ સાહસ કરીને રિટેલ શોપ બિઝનેસમાં આગળ વધ્યા અને અનેક વર્ષોની મહેનત પછી ડી- માર્ટ કંપનીએ ઇતિહાસ રચી નાખ્યો.

તેની સાથે જ કહેવામા આવ્યું છે કે આ દેશભરમાં ડી- માર્ટ 119 સ્ટોર્સ ધરાવે છે અને તેમજ આજની તારીખમાં દેશભરમાં ડી- માર્ટના 119 સ્ટોર છે અને તેમજ જેઓએ વ્યાપારમાં રિલાયન્સ અને આદિત્ય બિરલા ગ્રુપના રિટેલ સ્ટોરને પાછળ રાખી દીધા છે. ખરીદી માટે લોકો ડી- માર્ટને પ્રાથમિકતા આપે છે તેની પાછળનું સૌથી મોટું કારણ છે તેઓ દરેક વસ્તુ સૌથી ઓછી કિંમત પર વેચે છે.ગુજરાતના પ્રખ્યાત લેખક અને મોટીવેશનલ સ્પીકર જય વસાવડા એક વાક્ય કહે છે કે ‘સફળતા દેખાય છે રાતોરાત, પણ રાતોરાત મળતી નથી. એ સફળતા મેળવવા માટે ઘણો લાંબો સંઘર્ષ કરવો પડ્યો હોય છે.’ જય વસાવડાની આ વાત રાધાકૃષ્ણ દમાણી માટે પણ સાચી નીવડે છે. આજે તમે જે ડી- માર્ટની સફળતા જોઈ રહ્યા છો તે રાધાકૃષ્ણ દમાણીની 15 વર્ષની મહેનતનું પરિણામ છે.

ડી- માર્ટ કંપની ક્યારેય જગ્યા ભાડા પર નથી રાખતી,ડી-માર્ટની કંપનીની ક્યારેય પણ પોતાનો સ્ટોર કરવા માટે જગ્યા ભાડા પર નથી લેતી. ડી- માર્ટ કંપનીને જ્યાં પોતાનો સ્ટોર બનાવવો હોય તે જગ્યા તેઓ ખરીદી ત્યાં સ્ટોરનું નિર્માણ કરે છે. આનો સૌથી મોટો ફાયદો એ છે કે નફાનો એક મોટો ભાગ કે જે ભાડા પાછળ ખર્ચ થતા બચી જાય છે અને આ નફાનો ઉપયોગ વસ્તુને સસ્તી વેંચવા પર કરી શકાય.

રાધાકૃષ્ણ દમાણી પોતાના સિદ્ધાંતો પર ચાલવા વાળું વ્યક્તિત્વ ધરાવે છે. તેઓ બિઝનેસને પોતાની શરતો મુજબ ચલાવવો પસંદ કરે છે. તેટલા માટે જ તેઓએ કોઈ મોલમાં પોતાનો સ્ટોર ખોલવાની જગ્યાએ પોતાનો ખુદનો જ મોલ ઉભો કરી તેમાં સ્ટોર ચલાવવાનું પસંદ કર્યું.તેની સાથે જ જણાવ્યું છે કે આ રાધાકૃષ્ણ દમાણી પોતાના સ્ટોરને કોઈ હાઇ-ફાઈ વિસ્તારમાં ખોલવાની જગ્યાએ એવી જગ્યાએ ખોલવાનું પસંદ કર્યું કે જ્યાં મધ્યમ પરિવારના લોકો રહેતા હોય. રાધાકૃષ્ણ દમાણીનું માનવું છે કે, મધ્યમ પરિવારના લોકો એક-એક રૂપિયાની કિંમત સમજતા હોય છે અને તેઓને સસ્તી કિંમતે વસ્તુ મળી રહે તેવી જરૂરિયાત હોય છે. જે બાબતને ધ્યાએ લઈને મધ્યમ વર્ગીય લોકો રહેતા હોય ત્યાં ડી- માર્ટ સ્ટોર શરૂ કરવામાં આવે છે.

સામાન્ય રીતે રિટેલ બિઝનેસમાં 15 થી 22 દિવસના સમયગાળામાં સપ્લાયર્સ પાસેથી ખરીદેલ વસ્તુના રૂપિયા ચૂકવવાના હોય છે, પરંતુ ડી- માર્ટ કંપની 8 થી 10 દિવસમાં સપ્લાયર્સને રૂપિયા ચૂકવી દે છે જેથી અન્ય કંપનીઓ કરતા ડી- માર્ટ કંપનીની માર્કેટમાં સારી ક્રેડિટ ઉભી થઇ હતી અને તેમજ આ ઉપરાંત ડી- માર્ટ કંપની પોતાના સ્ટોર્સમાં સ્વચ્છતા જાળવવા પર ખૂબ ધ્યાન આપે છે અને આ સમગ્ર મોલમાં સ્વચ્છતા રહેતા ગ્રાહકનું મન સ્ટોર તરફ આકર્ષાયેલું રહે છે.તેમજ આ ડી- માર્ટ કંપનીએ આવેશમાં આવીને દેશભરમાં બેફામ સ્ટોર્સ ખોલવાની જગ્યાએ જે વિસ્તારમાં પોતાના સ્ટોર્સ પહેલેથી જ છે તેની સુવિધાઓમાં વધુ વધારો કરવા પર ધ્યાન આપ્યું. તેથી જ્યાં રિલાયન્સ અને આદિત્યા બિરલા ગ્રૂપ કે જેઓ 1000 સ્ટોર્સ ધરાવે છે તેને ડી- માર્ટએ માત્ર 119 સ્ટોર્સ હોવા છતા પણ પાછળ રાખી દીધા છે અને તેમજ આ પ્રકારના રસ્તાઓ અપનાવી 15 વર્ષની અથાક મહેનતના અંતે આજે રાધાકૃષ્ણ દમાણીએ ડી- માર્ટને દેશના ટોપ રિટેલ સ્ટોર્સમા સ્થાન અપાવી દીધું છે તેવું જણાવ્યું છે.

સમયગાળા દરમિયાન, તેમણે પોતાની જાતને સ્ટોક માર્કેટમાં વેલ્યુ ઇન્વેસ્ટરમાં રૂપાંતરિત કર્યું છે, જેમાં તેમના કેટલાક રોકાણોમાં જીઇ કેપિટલ ટ્રાન્સપોર્ટેશન ઇન્ડસ્ટ્રીઝ આયન (1.43 ટકા હિસ્સો), વીએસટી ઇન્ડસ્ટ્રીઝ (23.97 ટકા હિસ્સો), સેમ્ટેલ લિ (3.05 ટકા હિસ્સો) ), સ્ક્લફેર્સ્ટ એંજ (આઇ) (1.05 ટકા હિસ્સો), સોમાની સિરામિક્સ (2.79 ટકા હિસ્સો), જય શ્રી ટી (1.07 ટકા હિસ્સો), 3 એમ ઇન્ડિયા (1.48 ટકા હિસ્સો) છે તેવું અહીંયા જણાવ્યું છે અને તેમજ આવા મહાન ઉંચાઈ સુધી પહોંચ્યા પછી જેમાં 2001 માં અચાનક બજારો છોડ્યાં અને રિટેલ ઉદ્યોગમાં પ્રવેશવાનો નિર્ણય કર્યો છે અને તેમજ તેમણે ડી માર્ટ નું નિર્માણ કર્યું હતું.